در این نوشته کوتاه نگاهی برتاریخچه سنتور ،یکی از اصیل ترین ساز های موسیقی ایرانی می اندازیم . کهن‌ترین نشانه‌ای که از این ساز اصیل ایرانی برجامانده، از سنگ‌تراشی‌های آشور و بابلیان است. فرهنگ دهخدا این ساز را این گونه تعریف کرده است:« از سازهای ایرانی به شکل ذورنقه که دارای سیم‌های بسیاری است و با دو زخمه چوبی نواخته می‌شود.
ابوالحسن علی بن حسین مسعودی تاریخ‌نگار نامدار و نویسنده نسک مروج الذهب در شرح اوضاع موسیقی در زمان ساسانیان، هنگام نام بردن از سازهای متداول موسیقی ساسانی، واژه سنتور (سنطور) را ذکر می‌کند. در کتب کهن و تألیفات ابونصر فارابی و ابن سینا نیز نام سنتور چند بار ذکر شده‌است . سنتور،سازی کاملاً ایرانی است که برخی ساخت آن را به ابونصر فارابی نسبت می‌دهند که مانند بربط، بعدها به خارج از ایران برده‌شد.
بر اساس نگارگری‌های سده‌های پیش، سنتور با شکل و شمایل کنونی در زمان قاجار،در اختیار هنرمندان این مرز و بوم بود. سنتورهای محمد صادق خان نخستین نمونه صوتی ساز سنتور به جا مانده از دوران قاجار می‌باشد . بررسی دیرینه تحول ساز سنتور نشان می‌دهد که این ساز طیف گسترده‌ای از سبک‌ها و مکاتب گوناگون را در سده کنونی به خود اختصاص داده، به گونه‌ای که می‌توان اذعان داشت حداقل ۱۵ سبک و مکتب گوناگون و فعال در این عرصه وجود دارد.
تاریخچه سنتور در کشورهای آسیای میانه
بر اساس برخی تحقیقات انجام شده، سنتور در زمان‌های بسیار دور از ایران به دیگر کشورهای آسیایی برده شده است، چنان که گونه های مشابه این ساز در عراق،ترکیه،سوریه،مصر،پاکستان،هند،تاجیکستان،چین،ویتنام،کره و دیگر کشورهای آسیای میانه نواخته می شود.
ساز سنتور در شماری از کشورها مانند ارمنستان و گرجستان نیز رایج هست. همچنین بعضی از سنتورهای عراقی ،هندی، مصری و ترکی نیز حدود ۳۶۰ سیم دارند. سنتور در کشور چین یان کین، در اروپای شرقی دالسی مر، در انگلستان باتر فلای ها، در آلمان و اتریش مک پر، در هندوستان سنتور، در کامبوج فی و در آمریکا زیتر می‌نامند . بر اساس دست نوشته های قدیمی، سنتور در سلسله امپراتوری چین به دنبال رفت و آمدهای بین چین و خاورمیانه، از فارس و از طریق دریا به چین منتقل شده و به تدریج در سراسر چین تعمیم یافته است. امروزه سنتور در چین به نام یان کین شناخته می شود.
در زمان قدیم سنتور با ۱۲ وتر سیم بم و ۱۲ وتر سیم زیر ساخته می‌شد و سنتور ۱۲ خرکی نامیده می‌شد اما امروزه سنتور ۱۰ خرک و سنتور ۱۱ خرک نیز ساخته می‌شود. رایج ترین گونه ی آن،سنتور ۹ خرک می باشد.
نوازندگان معروف سنتور
در بررسی تاریخچه سنتور، از نوازندگان نامدار قدیم سنتور می‌توان به محمدصادق خان، علی‌اکبر شاهی، سماع حضور، حبیب سماعی، حسین صبا، ابوالحسن صبا را نام برد .از نوازندگان دهه‌های اخیر می‌توان فرامرز پایور، محمد حیدری، پرویز مشکاتیان، داریوش صفوت، حسین ملک، فضل الله توکل، منصور صارمی، مجید نجاحی، مجید کیانی، ارفع اطرایی، سوسن دهلوی،رضا شفیعیان، پشنگ کامکار، جواد بطحایی،اردوان کامکار، سیمک آقایی، حسین پرنیا را نام برد. از سازندگان مشهور سنتور می‌توان به مهدی ناظمی و داریوش سالاری نیز اشاره کرد.
نوازندگی سنتور با دو چوب نازک با نام مضراب ،انجام می‌شود. مضراب‌ها در گذشته بدون نمد بودند ولی اکنون بیشتر به مضراب‌ها نمد می‌چسبانند که باعث نرمتر شدن و کم زنگ‌تر شدن آوای سنتور می‌شود. نوازندگی این ساز علاوه بر چابکی دست‌ها، به تمرکز ذهن نیز نیاز دارد که تنها با آزمون فراوان بدست می‌آید.
اگر شما نیز از جمله افرادی هستید که علاقه مند به یادگیری سنتور می باشید، برای آشنایی بیش تر با این ساز اصیل ایرانی ، می توانید در کلاس های معرفی رایگان آموزش سنتور، آموزشگاه آوای سپهر شرکت نمایید و انتخابی صحیح و اصولی برای یادگیری این ساز داشته باشید.
برای اطلاع بیشتر درباره زمان برگزاری دوره ها و استفاده از جلسات معرفی آموزشگاه با ما تماس بگیرید. کارشناسان ما با راهنمایی گام به گام، شما را برای انتخاب آگاهانه تر راهنمایی می کنند.
