آشنایی کامل با ساز ویولن سل

ویولنسل سازی زهی و آرشه‌ای از خانوادهٔ ویولن است. صدای این ساز در منطقهٔ میانیِ سازهای این خانواده قرار دارد.در این نوشته به معرفی ساز ویولن سل می پردازیم.

ویولنسل از ویولن و ویولا (ویولن آلتو) بزرگ‌تر است. در هنگام اجرا، این ساز در بین دو پای نوازنده قرار می‌گیرد و از طرفی دیگر، توسط میله‌ای که در انتهای آن تعبیه شده، روی زمین استوار می‌شود. این ساز از خانوادهٔ سازهای زهی آرشه‌ای است. استفاده از این ساز در تک‌نوازی‌ها (سُلو)، در گروه‌نوازی‌ها، از جمله در ارکسترهای مجلسی و ارکسترهای سمفونیک متداول است. این ساز عضو ثابت در ارکسترها به صورت استاندارد است که در بخش باسِ زهی‌ها قرار می‌گیرد. همچنین، در بیشتر آنسامبل‌های دیگر نیز حضور دارد. کنسرتوها و سوناتهای فراوان برای ویولنسل نوشته شده‌است.

کوک سیم‌های این ساز به‌ترتیب از زیر به بم عبارت است از: لا (سیم اول)، رِ (سیم دوم)، سُل (سیم سوم)، دو (سیم چهارم) سیم‌های ویولنسل نسبت به سیم‌های ویولا یک اکتاو بم‌تر کوک می‌شوند.

نُت این ساز را به دلیل گسترهٔ صوتیِ وسیعش با کلیدِ «فا» خط چهارم (اصوات منطقهٔ بم این ساز)، کلید «دو» خط چهارم (اصوات منطقهٔ میانیِ این ساز)، و کلید «سُل» (اصوات منطقهٔ زیر این ساز) می‌نویسند.

یادگیری ساز ویلنسل در همه سنین امکان پذیر است. کودکان می توانند به یادگیری ویولنسل بپردازند ولی شروع کلاس اموزش ویولنسل بهتر است بعد از گذراندن دوره آموزش موسیقی کودک (ارف) باشد. نوجوانان و بزرگسالان هم می توانند به یادگیری ویولنسل بپردازند. اموزش موسیقی در هیچ سنی دیر نیست و علاوه بر اینکه بعنوان تفریح محسوب می شود می تواند در تقویت حافظه و توانایی های ذهنی، نقش داشته باشد.

پیشرفت در یادگیری موسیقی و کلیه رشته های هنری بتدریج و به آرامی انجام می شود و برای موفقیت و کسب مهارت، تمرین و ممارست لازم است. پیشرفت هنرجویان در نواختن ویولنسل بستگی به میزان تمرین و استعداد آنها دارد و تمرین روزانه و مداوم معمولا کارایی بیشتری دارد.

تفاوت ویولنسل با ویولن و ویولا

خانواده ویولن شامل سه ساز ویولن، ویولا و ویولن‌سل است. این سازها به ترتیب در منطقه زیر و میانی و بم صدا می‌دهند. ساز کنترباس از این خانواده نیست و در خانواده ویول قرار دارد. این مسئله را می‌توان از شانه‌های شیبدار آن متوجه شد. این خانواده از سازها در سده ۱۷ در ایتالیا پدید آمدند.

ویولن، ویولن آلتو، ویولنسل، کنترباس، همگی چهار سیمه‌اند. ساز کنترباس گاه دارای سه و به ندرت پنج سیم است. در واقع ساز آخر از نظر شکل ظاهری نیز با سه ساز قبلی تفاوتهایی دارد. در شکل ظاهری، تمام سازهای چهارگانه بالا از یک «بدن»، یک «دسته»، و یک «سر» تشکیل شده‌اند.

بدن جعبه‌ای است توخالی که ضمناً نقش تقویت کننده‌ی صوت را بر عهده دارد. دسته‌ی ساز در نوع آرشه‌ای فاقد دستان (پرده‌هایی عمود بر طول آن با فواصل معین) است، به همین علت حصول هر صوت بینابینی مابین دو صوت ممکن است، زیرا نوازنده‌ می‌تواند انگشتان خود را در تمام طول سیم بلغزاند. در قسمت «سر» ساز، جعبه‌ی گوشی‌ها قرار دارد و در انتهایی‌ترین نقطه‌ی سر، ادامه‌ی جعبه به شکل مارپیچ و روبه جلو، به دور خود پیچیده است. در قسمت‌های سه گانه، به مقیاسی متفاوت، سه ساز اول کاملاً به هم شبیه هستند، در حالیکه ساز چهارم کنترباس، اندکی با آنها اختلاف دارد…

« بدن» در ویولن، ویولا، ویولنسل، از سطح کمی منحنی(پشت ماهی) و یک نوار چوبی که این دو سطح را به هم می‌پیوندد،  تشکیل شده، لبه‌های انتهایی بالا و پائین هر دو سطح، دایره‌ای شکل شده و در قسمت وسط فرورفتگی یافته‌اند. روی سطح رویی نزدیک این فرورفتگی در وسط، شکافی به شکل «f  » بریده شده است که به طور قرینه در دو جانب « خرک » ساز قرار گرفته‌اند. حد بالایی نت‌های وسعت صدا در این سازها مشخص نیست.

اگرچه تمام این سازهای چهارگانه با آرشه نواخته می‌شوند، اما گاه در بعضی از لحظه‌ها، به ابتکار آهنگساز، از نوازنده خواسته می‌شود که ساز را به جای آرشه با انگشت بنوازد، در این صورت او آرشه را در مشت راست نگاه داشته و با انگشت اشاره‌ی همان دست بر روی سیم زخمه می‌زند، که به این حرکت Pizzicando ( پی تزی کاندو یا پی زی کاتو ) گویند….

با وجود تفاوت میان ویولن و ویولا ، این دو ساز به یک‌دیگر بسیار شبیه هستند. تشخیص ویولنسل از  دو ساز ویولن و ویولا شاید راحت‌تر باشد. در حالت کلی ، تفاوت‌های بین ویولنسل و ویولن و ویولا بدین گونه است :

• صدای ساز ویولنسل ، دارای محدوده گسترده‌‌تر و بم‌تری نسبت به ویولن و ویولا می‌باشد.
• اندازه بدنه ساز ویولنسل معمولی ، بزرگ‌تر از ویولن و ویولا است.
• نحوه نواختن ویولنسل با ویولن و ویولا فرق دارد.برای نواختن ویولنسل ، آن را بر روی زمین استوار میکنیم و خود نیز مینشنیم. ویولن و ویولا بر روی شانه و زیر چانه قرار می‌گیرد.

شما دوستان عزیز در صورت علاقه مندی به یادگیری ویولن و ثبت نام در کلاس های ویولن می توانید با شماره آموزشگاه تماس بگیرید و اطلاعات کامل درباره کلاس ها را به دست بیاورید.